Businessplannen zijn een must have voor ondernemers, maar worden vaak niet gemaakt. PerspeXo deed eerder dit jaar onderzoek onder veertig ondernemers van groeibedrijven. Wat bleek: op een enkeling na had niemand een businessplan. “Ondernemers hadden vaak wel een businessplan gemaakt bij de start, of voor een banklening, maar daarna zitten de plannen alleen in hun hoofd. Een businessplan uitwerken in een spreadsheet of op papier kost tijd en het afmaken van projecten of binnen halen van nieuwe klanten vinden de meeste ondernemers belangrijker.”, zegt Annegien Blokpoel.

Blokpoel raadt ondernemers van jonge bedrijven wel sterk aan om één keer per jaar een budget met liquiditeitsoverzicht te maken; bij snelle groei het liefst elke drie maanden. “Alleen een winst- en verliesrekening is niet genoeg, want daarop kun je niet aflezen waar het fout kan gaan in de komende tijd. Een liquiditeitsprognose helpt je om de pijn van een cash flow dip te voelen. Dan kun je op tijd maatregelen treffen.”

Betalingsgedrag            

In een liquiditeitsprognose breng je de ontvangsten en betalingen van je bedrijf in kaart voor de komende maanden: wanneer maak je welke kosten en wanneer betalen je debiteuren? Daarmee kom je erachter waar je geld voor nodig hebt, hoeveel en wanneer. “Misschien ben je heel blij met een klus voor een grote, nieuwe klant, maar de Shells van deze wereld betalen pas na negentig dagen. Dus als je die grote klus aanneemt, gaat je omzet de eerste drie maanden omhoog, maar de cash komt pas in maand 3 tot 6 binnen, terwijl je misschien al wel een nieuwe medewerker aan moet nemen om het project te draaien. Dat gat tussen inkomsten die later binnen komen en kosten die meteen omhoog gaan moet je intussen kunnen vullen. In de prognose kun je dan tot op de maand precies inzichtelijk maken wanneer je het beste een nieuwe medewerker kunt aannemen”, geeft Blokpoel als voorbeeld.

Als je een gevestigd bedrijf bent, kun je je klanten en hun betalingsgedrag voor langere tijd vooruit inschatten. Maar ben je een jong bedrijf of ga je een nieuwe markt in, dan kun je meestal maar een paar maanden vooruit kijken.

Ze waarschuwt ondernemers ervoor dat ze dit soort situaties niet moeten zien als tijdelijke overbruggingsperiode. “Dat kun je één keer zeggen, maar zo lang als je bedrijf snel groeit, blijf je dit soort problemen tegenkomen. Tegen de tijd dat je de ene lastige fase voorbij bent, dient de volgende zich alweer aan.”

Groeiplan

De grote vraag bij je liquiditeitsprognose is: heb je voldoende geld voor al je plannen de komende maanden? Zo niet: kun je dat zelf opvangen met eigen spaargeld of moet je kapitaal ophalen bij een bank of investeerder? “Het helpt gigantisch om een paar maanden vooruit te kijken, want je kunt die dingen beter nu regelen dan wanneer je met je rug tegen de muur staat”, raadt Blokpoel aan. Nog een tip: “Als je geld gaat ophalen, vraag dan altijd meer dan je nodig denkt te hebben, want je hebt altijd tegenvallers: een medewerker die ziek wordt, een server die uitvalt, een klant die omvalt of een project wat langer duurt voordat de rekening uit kan.”

Een businessplan heeft een aantal doelen en gebruikers: ten eerste om de koers en doelen van het bedrijf helder (op papier) te krijgen voor jezelf als CEO van je bedrijf, ten tweede om inzicht te krijgen in de geldbehoefte van het bedrijf voor jezelf in de rol van CFO en ten derde voor het verkrijgen van geld van de bank en aandeelhouders. “Je beschrijft in een businessplan de markt, je product of dienst, het onderscheidende karakter daarvan, de prijzen, het concurrerende aanbod, hoe je organisatie eruit ziet en een 3 tot 5 jaren budget. Je kan een liquiditeitsprognose opnemen voor potentiële financiers,  maar het hoeft niet.”, beschrijft Blokpoel. “En als je bedrijf al een tijd bestaat, kun je in je groeiplan beschrijven welke klanten je hebt en hoe je daaraan meer denkt te gaan verdienen. Ga je nieuwe producten aanbieden of aan je bestaande klanten meer verkopen? Hoe is je organisatie daarvoor ingericht?”

Goedkoop geld

Blokpoel raadt ondernemers met een financieringsbehoefte aan om altijd eerst bij de bank te proberen geld op te halen, omdat dat het goedkoopst is. Je businessplan moet je aanpassen op je doel: gaat het naar een bank of investeerder? “De bank wil zien dat je het geleende geld en de rente gaat terugbetalen, dan moet je plan conservatiever zijn. Leg daarbij de nadruk op betrouwbaarheid en hoe je het geld gaat terugbetalen. Schrijf dan niet op dat je vijf dingen tegelijk wilt opzetten. Noem er één waarop je je nu richt, en noem verder alleen dat je later gaat uitbreiden. De bank wil zijn geld het liefst uitlenen aan een verantwoordelijke directeur met een doordacht plan”, beschrijft Blokpoel. “Investeerders willen juist snel veel geld verdienen en zijn bereid meer risico te lopen. Voor hun schrijf je op wat je dit jaar doet, en welke nieuwe dingen je daar volgend jaar en het jaar daarna bij gaat doen. Daarin laat je de toekomstpotentie zien van je bedrijf, de waarde die je gaat creëren. Hoeveel geld je nodig hebt en wie geïnteresseerd is om te financieren, hangt af van de inschatting van de groeipotentie van je bedrijf. Vandaar dat je in een businessplan ook uit gaat van verschillende scenario’s: pessimistisch, realistisch of optimistisch.”

Presentatie

Aan wie je je businessplan ook gaat presenteren; belangrijk is dat je vertrouwen in je zelf en je bedrijf hebt en uitstraalt. “Laat ambitie zien, dat je echt wat wilt bereiken. Banken en investeerders willen iemand zien die de plannen waar gaat maken.”, zegt Blokpoel. “Wees daarnaast goed voorbereid voor je presentatie, met name bij een investeerder. Die wil weten hoe je bottlenecks gaat opvangen en zal je vervelende vragen stellen om erachter te komen hoe robuust je businessmodel is. En een investeerder is op zoek naar een de ondernemer die de kar gaat trekken. Je team is daarbij heel belangrijk; heb je een gat in de organisatie, beschrijf dan hoe je dat gaat opvullen. Hij gaat je scenario’s voorleggen: stel dat dit gebeurt, stel dat dat gebeurt, wat doe je dan? Oefen daar van tevoren op: wat wil de ander weten?”

Verwachtingen

Ook al ben je niet bezig met ophalen van financiering, dan is een businessplan nog steeds heel waardevol, meent Blokpoel. “Het is een goede oefening voor jezelf om vooruit te denken, risico’s te minimaliseren en de maximale potentie uit je bedrijf te halen. Daarnaast is het een handige tool voor het toetsen van verwachtingen, als je met meerdere compagnons bent. Dan moet je af en toe kijken of je hetzelfde denkt over de toekomst van het bedrijf. Als je beide zegt: we willen omzetgroei, maar de één wil dat met veertig klanten bereiken en de ander met tachtig, dan maakt dat nogal een verschil qua organisatie en investeringen”, legt Blokpoel uit. “In een businessplan maak je bovendien keuzes concreet. Wil je vier nieuwe landen en drie nieuwe producten gaan doen, dan besluit je gezamenlijk wat je als eerst oppakt. Ze hebben stuk voor stuk tijd een aandacht nodig.”